Doğum Kontrolü

Different Types of Contraception

Neden önemlidir?

Doğum kontrolü, istenmeyen gebeliklerin önlenmesi içindir. Birleşik Krallık’ta doğum kontrolü çoğu kişi için ücretsizdir. Tercih edebileceğiniz pek çok seçenek mevcuttur; böylece size en uygun olan seçeneği bulabilirsiniz.

Doğum kontrol seçenekleri

İlk önce aşağıdaki uzun dönemli, geri döndürülebilir yöntemlerden bahsedeceğiz.

Deri altı çubuk

Hormonlu rahim içi araç (IUS) - ‘hormonlu spiral’

Bakırlı rahim içi araç (IUD) - ‘hormonlu olmayan spiral’

Enjeksiyon

Bu yöntemleri kullanan kadınların, diğer yöntemleri kullanan kadınlara kıyasla kazara gebe kalma olasılığının çok daha az olduğunu biliyoruz.

 

Artık çocuk istemediğinizden eminseniz, sterilizasyonu tercih edebilirsiniz.

Diğer pek çok doğum kontrol yöntemi de mevcuttur. Bu yöntemler de etkili olmasına rağmen gebeliğin önlenmesi için doğru şekilde kullanılmaları gerekmektedir.

Yalnızca projestojen içeren (1 hormonlu) hap

Kombine hormonlu doğum kontrolü (2 hormonlu)

Hap

Yama

Halka

Prezervatif - bunlar, cinsel yollardan bulaşan hastalıkların yayılmasını da önleyebilir. 100 kadından 18’inde doğum kontrolü yöntemi olarak başarısız olabilirler.

 

Her bir yöntem hakkında ayrıntılı bilgiler

Deri altı çubuk

Deri altı çubuk, kibrit çöpü büyüklüğünde minik bir çubuktur ve kolunuzun üst kısmında deri altına yerleştirilir.

Deri altı çubuk, yumurtalıklarınızın yumurta salmasını önleyen, projestojen adı verilen bir hormon salgılayarak serviksteki (rahmin ağzındaki) mukoza tabakasını kalınlaştırır. Bu da spermin yumurtaya erişmesini engellemeye yardımcı olur.

Avantajları

• Etkisi üç yıla dek sürer
• 000 kadından 5’inde başarısız olabilir
• Çıkartılmasının ardından doğurganlık hemen geri döner
• Adetler daha hafif yaşanabilir
• Emziren kadınlar tarafından kullanılabilir
• ‘Tak ve unut’ özelliği

 

Dezavantajları

Adetlerin düzensizleşmesi (veya kesilmesi) olasıdır

Hormonlu rahim içi araç (IUS) 

Hormonlu rahim içi araç yani IUS, uterus (rahim) içine yerleştirilen küçük, T şeklinde bir araçtır.

Rahim zarını (yani adet sırasında kanayan kısmı) ince tutarak gebeliği önler ve bu nedenle kadınlar daha hafif adetler geçirir veya adetler tamamen kesilebilir.

Ayrıca serviksteki (rahmin ağzındaki) mukoza tabakasını kalınlaştırarak spermin yumurtaya erişmesini engellemeye yardımcı olur.

 

Avantajları

• Etkisi beş yıla dek sürer
• 000 kadından 2’sinde başarısız olabilir
• ‘Tak ve unut’ özelliği
• Kolayca çıkartılabilir
• Çok düşük dozda güvenli hormon içerir
• Çıkartılmasının ardından doğurganlık hemen geri döner
• Adetler/kanamalar muhtemelen daha hafif olacaktır (kanama tamamen de kesilebilir). Bu da sağlık durumu için iyidir; özellikle de ağır, uzun ve ağrılı adet gören kadınlar için
• Emziren kadınlar tarafından kullanılabilir

 

Dezavantajları

• Düşük enfeksiyon riski
• Düzene girmesi birkaç ay sürebilecek olan düzensiz adet kanaması olasılığı

Bakırlı rahim içi araç (IUD) - ‘hormonsuz spiral’

Bakırlı rahim içi araç yani IUD, uterus (rahim) içine yerleştirilen küçük, T şeklinde bir araçtır ve spermin hareket şeklini değiştirir.

Bu da yumurtanın döllenmesini engeller. Bu tür rahim içi araçta küçük, güvenli bir miktar bakır bulunmaktadır. Araç %100 hormonsuzdur ve adetlerin düzenli gerçekleşmesini sağlar.

 

Avantajları

• Etkisi 5 ila 10 yıla dek sürer (bakırlı rahim içi aracın türüne bağlı olarak)
• 000 kadından 8’inde başarısız olabilir
• Kolayca çıkartılabilir
• Hormon içermez
• ‘Tak ve unut’ özelliği
• Kolayca çıkartılabilir
• Normal adet sürecinizi etkilemez
• Çıkartılmasının ardından doğurganlık hemen geri döner
• Emziren kadınlar tarafından kullanılabilir

 

Dezavantajları

• Düşük enfeksiyon riski
• Adetleriniz daha ağır/uzun geçebilir ve daha fazla ağrı verebilir

Enjeksiyon

İğne, gebe kalmanızı önleyen bir enjeksiyondur. İğnede yumurtalıklarınızın yumurta salmasını engelleyen bir hormon olan projestojen kullanılır. Ayrıca serviksteki (rahmin ağzındaki) mukoza tabakasını kalınlaştırarak spermin yumurtaya erişmesini engellemeye yardımcı olur.

 

Avantajları

• Etkisi 3 aya dek sürer
• 100 kadından 6’sında başarısız olabilir
• Adetler hafifleyebilir veya hiç yaşanmayabilir
• Emziren kadınlar tarafından kullanılabilir
• Bir hemşire veya doktordan eğitim aldıktan sonra her 3 ayda bir kendinize yapabileceğiniz yeni bir iğne türü de mevcuttur.

 

Dezavantajları

• Enjeksiyon için her 3 ayda bir olmak üzere bir sağlık hizmetleri uzmanını görmeniz gerekir (kendiniz yapabileceğiniz bir iğne seçtiğiniz durumlar hariç)
• Enjeksiyonu kullanmayı bıraktıktan sonra doğurganlığın geri gelmesi gecikebilir
• Adetlerin düzensizleşmesi olasıdır

 

Yalnızca projestojen içeren hap (POP)

Bu haplarda yalnızca bir tek hormon kullanılır: projestojen. Hapların her gün aynı saatte alınması gerekir. Yalnızca projestojen içeren haplar iki türdür: serviksteki mukoza tabakasını kalınlaştırarak spermin yumurtaya erişmesini engelleyenler ve de yumurtalıkların yumurta salmasını engelleyen yeni POP türleri.

 

Avantajları

• 100 kadından 9’unda başarısız olabilir
• Kullanımın durmasının ardından etkisi ortadan kalkar
• Emziren kadınlar tarafından kullanılabilir
• Östrojen hormonu kullanamayan kadınlar için güvenlidir
• Kanama yaşanmayabilir

 

Dezavantajları

• Kanamalar düzensiz olabilir
• Her gün aynı saatte almayı hatırlamanız gerekir
• İshal veya kusmanız varsa işe yaramayabilir

 

Kombine hormonlu doğum kontrolü (CHC)

Bu yöntemde östrojen ve projestojen olmak üzere iki hormon kullanılır. Bu hormonlar, yumurtalıklarınızın yumurta salmasını engeller.

Bu hapın genellikle her gün aynı saatte alınması gerekir.

Piyasada çok sayıda farklı hap türü bulunmaktadır.

Etkisini tıpkı hap gibi gösteren yamalar veya vajinal halkalar da mevcuttur.

 

Avantajları

• 100 kadından 9’unda başarısız olabilir
• Daha kısa, hafif ve ağrısız adetler
• Kullanımın durmasının ardından etkisi ortadan kalkar
• Akne konusunda yardımcı olabilir
• Emziren kadınlar tarafından kullanılabilir

 

Dezavantajları

• Bu yöntemi kullanan bazı kadınlarda yüksek tansiyon veya bacak ya da akciğerlerde kan pıhtısı oluşumu görülebilir. Bu çok küçük bir risktir. Bu nedenle, önceden mevcut olan herhangi bir sağlık sorununuz varsa CHC yöntemini kullanamayabilirsiniz
• Yöntemin doğru kullanılması gerekir
• İshal veya kusmanız varsa işe yaramayabilir

 

Kadın sterilizasyonu

Bu işlem, spermin yumurtaya erişmek üzere geçişini engellemek için fallop tüplerinin bağlanmasıyla gerçekleştirilir. 

 

Bu broşürde bahsedilen rahim içi araç yöntemleri (hormonlu IUS ve bakırlı IUD) ve deri altı çubuk, kadın sterilizasyonundan daha etkilidir.

 

Avantajları

• Kalıcıdır
• 200 kadından birinde başarısız olabilir
• Adetlerde değişiklik olmaz

 

Dezavantajları

• Geri döndürülemez
• Bir daha gebe kalmak istemediğinizden emin olmalısınız
• Cerrahi bir işlemdir
• Genel anestezi gerektirebilir

 

Erkek sterilizasyonu - vasektomi

Bu işlem, spermin testislerden penise geçişini sağlayan tüplerin (vas deferens) bloke edilmesi ile gerçekleştirilir. Lokal anestezi ile yapılan kısa bir işlemdir. Bir toplum kliniğinde gerçekleştirilebilir.

Yerel hizmetler için lütfen broşürün son sayfasına bakın.

 

Erkek sterilizasyonu, kadın sterilizasyonundan çok daha etkili ve kolay bir işlemdir.

Avantajları

• Kalıcıdır
• 000’de 1 başarısızlık yaşanabilir
• Lokal anestezi ile yapılır

 

Dezavantajları

• Geri dönüşü yoktur
• Cerrahi bir işlemdir
• Komplikasyon riski vardır
• İşlemin başarılı olduğu onaylanana dek güvenilir bir doğum kontrolü yönteminin kullanılması gerekir. Onaylama, işlemin ardından 12 hafta sonra yapılacaktır

 

Vasektomi Hizmeti

Yer: Sandyford Sexual Health Service (Sandyford Cinsel Sağlık Hizmetleri).

Randevular şu şekilde alınabilir:

Vasektomi ameliyat öncesi randevusunu kendiniz almak için (0141 211 8654)

Acil durum doğum kontrolü

İki tür acil durum doğum kontrolü mevcuttur: bakırlı rahim içi araç (spiral) ve hormonlu haplar.

Bakırlı rahim içi araç (IUD) - ‘hormonsuz spiral’ 

Bu, en etkili acil durum doğum kontrolü yöntemidir (%99 etkili)  ve acil durum haplarından 10 kat daha etkilidir.

Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 5 gün içerisinde (bazı durumlarda süre daha uzundur) veya adet döngünüzün herhangi bir döneminde bir acil durum rahim içi aracı taktırabilirsiniz.

Takması genellikle kolaydır ve her yaştan kadın için uygundur. Acil durum doğum kontrolü yöntemi olarak en az bir sonraki adetinize dek rahminizde kalması gerekir; aracı ana doğum kontrolü yönteminiz olarak kullanmaya devam etmeyi de tercih edebilirsiniz.

 

Projestojen içeren hap (örn. Levonelle TM)

Etkisini en iyi şekilde, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 24 saat içinde alındığında gösterir. Etkisini, yumurtanın salınmasını geciktirerek gösterir (yumurta zaten salındıysa işe yaramaz).

Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 3 gün içerisinde alınabilir; ancak ne kadar geç alırsanız etkisi o kadar azalacaktır.

Bir Aile Doktoru’na kayıtlı iseniz, bu hapı İskoçya’daki eczanelerden veya yerel cinsel sağlık kliniğinizden ücretsiz olarak alabilirsiniz.

 

Ulipristal asetat (örn. EllaOne TM)

Bu hap, korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 5 gün içinde alınabilir. Etkisini, yumurtanın salınmasını geciktirerek gösterir (yumurta zaten salındıysa işe yaramaz).

Projestojen acil durum doğum kontrolünden daha etkilidir. 

Bir Aile Doktoru’na kayıtlı iseniz, EllaOneTM’ı İskoçya’daki eczanelerden veya yerel cinsel sağlık kliniğinizden ücretsiz olarak alabilirsiniz.

Hormonlu doğum kontrolü yöntemleri EllaOneTM’ın etkisini azaltabilir. Bu nedenle EllaOneTM aldıktan sonraki 5 gün boyunca herhangi bir hormonlu doğum kontrolü yöntemi kullanmamalısınız.

Emziren kadınların EllaOneTM aldıktan sonra 7 gün boyunca anne sütünü atmaları tavsiye edilir.